در یک بازدید گذرا از کمربند پیرامون شهر تهران، تعداد زیادی سوله اطراف تهران مشاهده می شود که توجه هر ناظری را به خود جلب می نماید. کلانشهر تهران با داشتن بالغ بر 10 نفر میلیون جمعیت ثابت، عنوان پرجمعیت ترین شهر کشور و رتبه 25 دنیا را در این حوزه کسب می کند. فرآیند رشد این شهر از دوران پهلوی آغاز شد و رفته رفته به پیشرفت و توسعه پایداری دست یافت. به نوعی که امروز می توان به جرئت تهران را قلب تپنده اقتصاد کشور و قطب اول صنعت ایران قلمداد نمود.
وجود کمربندی از در اطراف تهران ، گواه خوبی بر اثبات وجهه صنعتی شهر تهران می باشد. تمرکز کارخانجات متعدد و گروه های صنعتی بزرگ در حومه تهران، از یک سو باعث ایجاد اشتغال برای صدها هزار نفر شده و از سوی دیگر، وجهه صنعتی خاصی به پایتخت بخشیده است. در این مقاله به دنبال انجام یک مطالعه جغرافیایی جامع بر روی مناطق حومه ای تهران از چهار جهت هستیم که بر وضعیت احداث سوله در حومه تهران تمرکز ویژه ای دارد.
بررسی پتانسیل ساخت سوله اطراف تهران
وجود قریب به چند ده شهرک صنعتی اعم از فعال و در حال واگذاری، نقش بسیار مؤثری در صنعت و تولید کشور ایفا می نماید. آمارهای نیمه رسمی نشان می دهد که قریب به سه چهارم از واحدهای تولیدی کشور در حومه شهر تهران مستقر هستند و بر شمار پروژه های ساخت سوله اطراف تهران افزوده اند. اما سهم دریافتی استان تهران از اعتبارات مالی دولت در بخش حمایت از حوزه صنعت و تولید، زیر 5% بوده است که بسیار جای کار دارد. بالغ بر 40 شهرک صنعتی رسمی در استان تهران تا کنون تأسیس شده اند که قریب به نیمی از آنها بطور کامل به بهره برداری رسیده اند و عمدتاً در حومه شهر مستقر هستند.
اما خرید سوله در تهران لزوماً منوط به ورود در شهرک های صنعتی استان تهران نیست؛ یک کارفرما کماکان می تواند پس از خرید زمین با متراژ مناسب و کاربری صنعتی در منطقه مورد نظر، اقدام به سوله سازی و راه اندازی واحد نمایند. لذا پتانسیل بالایی در حومه شهر تهران برای صنعت و تولید فراهم است تا ضمن خدمت رسانی بهتر به مشاغل موجود، امکان فضاسازی برای کسب و کارهای جدید التأسیس را نیز میسر می سازد.
ساخت سوله در اطراف تهران (شمال)
تراکم واحدهای صنعتی و تولیدی ها در همسایگی شمال شهر تهران خیلی زیاد نیست؛ اما در همین ناحیه نیز می توان کارخانجات و گروه های صنعتی متعددی را مشاهده نمود. به دلیل بافت کوهستانی بودن بافت مناطق شمالی استان تهران نظیر لواسان، شمیرانات و منطقه رودبار قصران، کارخانجات سنگ و سرامیک و کاشی متعددی را در این مناطق می توان مشاهده نمود که بخش کمی از مجاورت تهران را به هر حال در بر می گیرند.
صنایع غذایی را نیز می بایست عنصر محرک دیگری در اقتصاد مناطق شمالی تهران قلمداد نمود؛ وجود باغات متعدد میوه و تولید برخی اقلام کشاورزی پر مصرف و خاص، زمینه ساز خوبی برای تجمع کارخانجات مواد غذایی در این نواحی شده است. برخی گروه های صنعتی نیز در عرصه تولید مصالح راه سازی نظیر آسفالت و قیر در این منطقه فعالیت داشته و دارند که میزان آن چشمگیر نیست. در کل بافت حومه شمالی استان تهران نسبت به سایر بخش ها، از تراکم کمتری در بخش صنعت برخوردار می باشد و سهم کمتری از سوله اطراف تهران را از آن خود می کند. کن و سولقان از دیگر بخش های مهم شمال استان تهران هستند که بر صنایع سورتینگ، بسته بندی و صادرات انواع و اقسام میوه و تولید کنستانتره میوه (ماده اصلی تولید آبمیوه) تمرکز دارند.
ساخت سوله در حومه غربی تهران
حومه غربی شهر تهران و نواحی غربی استان تهران را باید صنعتی ترین بخش استان تهران به شمار آورد و بیشترین تراکم از سوله در تهران را در این منطقه می توان دید؛ تا جایی که تراکم بسیار بالایی از کارخانجات صنعتی و گروه های تولیدی مختلف در این نواحی مستقر شده اند. شهریار، اسلامشهر و رباط کریم از جمله صنعتی ترین بافت های حومه غربی استان تهران به شمار می آیند و احداث سوله در این مناطق، جریان دارد. تمرکز تقریباً کامل کارخانجات خودروسازی در حومه غربی شهر تهران استوار است که وزنه سنگینی برای صنایع متمرکز در این ناحیه به شمار می آید.
بر همین اساس، غرب تهران عرصه حضور انبوهی از کارخانجات قطعه سازی و تأمین قطعات فلزی و غیر فلزی نیز می باشد و شمار زیادی سوله اطراف تهران، تحت تملک این بخش مهم و کلیدی از صنعت کشور قرار دارد که علاوه بر تأمین نیاز صنایع خودروسازی کشور، تزریق قطعات جانبی و لوازم یدکی مورد نیاز به بازار را نیز بر عهده دارند. ملارد، پرند و اندیشه نیز از دیگر نواحی صنعتی و تولیدی غرب استان هستند که تعاملات زیادی چه در حوزه کاری و چه در خصوص بحث تأمین نیروی کار متخصص، با استان البرز و شهر کرج برقرار می کنند. کارخانجات تولید استراکچر فلزی، دیوار بتنی پیش ساخته، سوله سازی، کارخانجات مواد غذایی، صنایع بسته بندی و تعداد زیادی سوله انبار کالا، بخش زیادی از آمار سوله سازی در تهران را از سمت غرب در بر می گیرد.
ساخت سوله در حومه شرقی تهران
پس از غرب، ناحیه شرق و جنوب شرقی استان تهران را باید محل تجمع صنایع کوچک و بزرگ دانست. شهرستان دماوند با در بر گرفتن کارخانجات متعدد نظیر لوله و اتصالات، مصالح ساختمانی، کاشی و سرامیک و سنگ، در رده نخست بخش های شرقی استان قرار می گیرد؛ البته کارخانجات مواد غذایی و آب معدنی را نیز نباید از قلم انداخت. بخش عمده ای از سوله سازی در تهران در منطقه شرق، به فلزکاران تعلق دارد؛ تجمع صنایع شیرآلات ساختمانی و بهداشتی در شرق و جنوب شرق استان تهران نیز یکی دیگر از وزنه های مهم صنعتی در این بخش به شمار می آید. عمده کارخانجات ریخته گری و تأمین مقاطع مختلف از فلزات رنگین را نیز باید در حومه شرقی استان تهران به نظاره نشست. شهرهای بومهن، رودهن، گیلاوند و پردیس نیز از دیگر قطب های صنعتی متمرکز در کرانه شرقی استان تهران هستند که به صنایع مختلفی اشتغال دارند و سهم قابل توجهی از سوله اطراف تهران را به خود اختصاص می دهند.
ساخت سوله در حومه جنوبی تهران
جنوب و جنوب شرق تهران نیز بهره وافری از زیر ساخت صنعتی و بافت تولیدی برده است. شهرک های صنعتی عباس آباد، خاوران و شمس آباد از بزرگترین شهرک های صنعتی واقع در جنوب و جنوب شرقی تهران هستند که خیل عظیمی از کاربری سوله را در این مناطق می توان مشاهده نمود. چنانچه می خواهید با مفهوم تراکم در مجاورت تهران به طور واقعی آشنا شوید، بد نیست بدانید که شهرستان ورامین و بخش های مختلفی چون پیشوا و پاکدشت و قرچک و شریف آباد، میزبان تعداد بسیار زیادی از کارگاه ها و کارخانجات صنعتی بزرگ و کوچک هستند که در زمینه های شغلی مختلف و صنعت های متنوع، مشغول به تولید محصول می باشند. در مجموع لازم به ذکر است که ساخت سوله در کمربند جنوبی استان تهران، خصوصاً در دو دهه اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است و متولیان مدیریت صنعت کشور نیز در این موضوع اهتمام خوبی داشته اند. تمرکز بازار آهن در جنوب پایتخت، عملاً تحرک صنایع وابسته به فولاد نظیر سوله سازی و تولید انواع اسکلت فلزی را در پی داشته است.
سوله اطراف تهران چه مزایایی دارد؟
بیرون بودن از هیاهوی زندگی پر ترافیک شهری از یک سو و در عین حال حفظ ارتباط با پایتخت از سوی دیگر، مهم ترین مزایایی هستند که این سوله می تواند برای صاحبان کسب و کارها و مشاغل مختلف تأمین نماید. ناحیه غرب و منطقه جنوب شرقی استان تهران را در مجموع باید شلوغ ترین و متراکم ترین نواحی صنعتی و تولیدی در استان دانست که بیشترین تعداد سوله اطراف تهران را در این مناطق می توان مشاهده کرد. طیف وسیعی از صاحبان مشاغل ترجیح می دهند که جزئی از این شبکه بزرگ مشاغل به هم پیوسته باشند و واحد خود را در چنین بافت های متراکمی بنا کنند. بدیهی است دسترسی به سایر فعالان در یک صنف خاص، می تواند زمینه ساز رشد و تعامل سازنده تری محسوب گردد. بانک سوله ایران ضمن داشتن سابقه درخشان در حوزه طراحی سوله و ساخت این سازه در دهه های گذشته، کماکان تمرکز ویژه ای بر روی احداث سوله در مجاورت تهران دارد تا پاسخی شایسته برای اعتماد فعالان صنعتی این استان فراهم آورد.
