سوله گلخانه

Greenhouse یا سوله گلخانه سازه ای فوق تخصصی است که به کار کشاورزی یا پرورش گل و گیاه اختصاص داده می شود تا جایگزین کشت سنتی در زمین های کشاورزی شود. بدیهی است کشت در زمین کشاورزی دارای مشکلات و محدودیت های عدیده ای است که گلخانه هیچ یک از آنها را ندارد و حتی در قالب یک سوله ارزان هم می توان این مجموعه را بنا نهاد. سقف این سازه معمولاً از جنس شیشه یا طلق شفاف ساخته می شود تا نور خورشید بتواند بدون هیچ گونه مانعی، به محصولات برخورد نماید.

 

هدف اصلی و استراتژیک از تأسیس گلخانه، کنار زدن موانع تولید، هدفمند سازی تولید و دستیابی به سود بیشتر است؛ چرا که با احداث گلخانه، اختیار عمده امور را می توان به دست گرفت و با کاهش تلفات، بیشترین بهره برداری را از یک فضای محدود به عمل آورد. مورد بعدی که در ساخت سوله گلخانه بسیار مورد توجه است، کم شدن فاصله تولید تا عرضه است که دسترسی به محصولات تازه و با کیفیت را ارتقاء می بخشد. زمین های کشاورزی معمولاً در حومه شهرها یا در بافت های روستایی قرار دارند که انتقال محصولات آنها به شهرها با کندی و دشواری صورت می پذیرد. اما برپایی گلخانه تقریباً در هر مکانی از اعم از مناطق شهری و حتی در داخل منازل مسکونی شدنی و مقرون به صرفه تر است.

 

سوله گلخانه و کاربردهای برتر آن

تقریباً تمام آنچه در زمین های کشاورزی و با تکیه بر روش های کشت سنتی می توان ساخت، در این سوله پرکاربرد نیز می توان به پرورش آن به طور جدی فکر نمود و آنها را جزو کاربرد سوله به حساب آورد. اما بدیهی است برخی محصولات هستند که بالاترین میزان سودآوری را دارند. لذا در این قسمت بنا داریم تا با تکیه بر دیدگاه اقتصادی، پاره ای از برترین کاربردهای سوله گلخانه را تشریح نماییم. با ما همراه باشید.

• پرورش پر سود زعفران 

شاید به جرئت بتوان پر سود ترین محصولی که در این سازه فلزی کشت می شود را زعفران نامید که علاوه بر تأمین نیاز داخل، به منظور صادرات نیز مورد توجه قرار می گیرد. این محصول ارزشمند را  به روش ایروپونیک یا هواکشت پرورش می دهند. زعفران به دست آمده از این روش، تقریباً تمام خواص ظاهری و بخش عمده ای از خاصیت های غذایی و دارویی این گیاه را در بر خواهد گرفت و از این حیث، کارایی بالایی خواهد داشت.

 

• پرورش قارچ

توان تولید کشور در حوزه قارچ بسیار بالاست، اما بنا به دلایل مختلف، صادرات این محصول کماکان رونق خاصی پیدا نکرده است. در بهترین حالت می توان از یک سوله پرورش قارچ، شش دوره برداشت در سال گرفت که با توجه به مسائل پیش بینی نشده و بروز تأخیر در تولید، عمدتاً به پنج برداشت قارچ در سال باید بسنده نمود که آمار فوق العاده ای محسوب می شود.

• پرورش میوه جات و سبزیجات

پرورش میوه و سبزی در زمین کشاورزی، فصل مشخصی دارد و لذا امکان تولید آنها با محدودیت زمانی روبرو می باشد. حال آنکه تقاضا برای این محصولات در تمام طول سال وجود دارد و ذخیره سازی این سبزی ها و میوه ها در سوله سردخانه نیز عملاً طراوت و تازگی محصول را چندان حفظ نمی کند. این سوله را می تواند به کشت انواع میوه و سبزی اختصاص یابد و محصولات نسبتاً خوب و با کیفیتی را روانه بازار نماید. از اقلام پر مصرف نظیر خیار، گوجه فرنگی، کاهو، کلم، فلفل، قارچ و انواع سبزیجات نظیر اسفناج گرفته تا میوه هایی هم چون انگور و توت فرنگی و تمشک و انواع مرکبات، همه و همه را می توان در سوله گلخانه پرورش داد.

• گیاهان دارویی

به رغم رشد و توسعه روز افزون سایت پزشکی و توسعه داروها و درمان های مدرن، طب سنتی با تکیه بر درمان با گیاهان دارویی، کماکان طرفداران خاص خود را دارد. لذا سوله سازی به هدف پرورش گیاهان دارویی به یک صنعت پول ساز تبدیل شده که عده زیادی با هدف ورود به این بخش، اقدام به ساخت این سوله خواهند نمود. گیاهانی نظیر به لیمو، اسطوخودوس، گل گاوزبان، بادرنجبویه، آلوئه ورا، آویشن و کاسنی را می توان جز پر مصرف ترین و مفید ترین داروهایی گیاهی نامید که مصرف آنها بسیار زیاد است و بر همین اساس می توانند تولید پر سودی داشته باشند.

 

 

• گل و گیاه تزئینی و غیر تزئینی

انواع گل های زینتی سنتی نظیر رز، گل محمدی، یاس، ختمی و … و نیز گل های مدرن و خارجی نظیر لیلیوم، آنتاریوم و … را می توان در سوله گلخانه پرورش داد. عمده این تولیدات برای فروش مستقیم به بازارهای گل وگیاه و گل فروشی های سراسر کشور ارسال می شوند. لذا طیف وسیعی از خریداران عمده و جزء را می توان برای گل و گیاه تزئینی در نظر داشت. بخش دیگری از تولیدات نیز به هدف گلاب گیری خریداری می شوند که کاربرد دیگری از گل های معطر به شمار می آید.

 

علل سودآوری بالای سوله گلخانه

1- بازار محصولات کشاورزی همیشه داغ است و تولیدات این حوزه، هرگز بدون تقاضا باقی نمی ماند. لذا هر چقدر هم در این حوزه کار شود، کماکان عرضه از تقاضا عقب خواهد ماند. در واقع میزان مصرف داخل در کلیه شاخه ها آن قدر بالاست که بخش تولید برای پاسخگویی کامل به نیاز مصرف کننده، دچار کمبود وقت می شوند. خرید سوله به منظور احداث گلخانه، در سال های اخیر بسیار رونق داشته است.

2- نسبت میزان محصول برداشت شده در واحد سطح زیر کشت، بسیار مقرون به صرفه تر از زمین های کشاورزی می باشد.

3- علی رغم یک زمین کشاورزی که پس از هر بار کشت نیاز به عایش و استراحت دارد، این سازه این قابلیت را دارد که چندین نوبت برداشت را در سال عملی سازد.

4- بر خلاف تأثیری که زمین کشاورزی بر زمان کاشت، کیفیت داشت و موعد برداشت می گذارد، در گلخانه این شما هستید که زمان بهره برداری و حتی میزان کشت را تعیین می کنید.

5- شاید هزینه های راه اندازی و تجهیز یک واحد گلخانه در ابتدا زیاد باشد، اما این هزینه که یکبار و در زمان راه اندازی انجام می شود، به کاربرد سوله می ارزد و به نوعی سرمایه گذاری به حساب می آیند. سایر هزینه ها بسیار کمتر از حد تصور است و در برابر سود به دست آمده، عملاً ناچیز تلقی می شود.

 

اصول فنی در طراحی گلخانه کدام است؟

در طراحی سوله به هدف احداث گلخانه، الزامات زیادی می بایست در دستور کار قرار گیرد تا سازه خروجی را بتوان به عنوان یک سوله استاندارد معرفی نمود. پاره ای از این موارد را در ادامه خواهید دید که در هر سوله گلخانه باید رعایت شوند.

– سقف شفاف و شیشه ای : تأمین نور در گلخانه از مهم ترین اصول ساخت این سازه است. بر همین اساس از شیشه یا طلق شفاف در ساخت سقف این سازه استفاده می شود تا گیاهان بتوانند از تابش خورشید بهره مند باشند. این موارد را باید در طراحی سقف سوله مورد توجه قرار داد.

– تأمین جریان هوای تازه : گیاهان برای رشد و نمو خود به اکسیژن تازه نیاز دارند و جریان هوای تازه و خنک، می بایست در تمام فضای سوله پیوسته جریان داشته باشد. بر همین اساس به یک سیستم خنک کننده و تصفیه هوای دائم در گلخانه نیاز است. گرم شدن هوای گلخانه به هیچ عنوان مساعد رشد گیاهان نیست و موجب خراب شدن و گندیدگی در محصولات می شود.

– عایق بندی و پوشش مناسب دیوارها و سقف : نظر به اهمیت بالایی که ثابت نگاه داشتن دمای  گلخانه دارد، استفاده از عایق مناسب در دیوارها و پوشش سقف سوله می تواند از اهمیت بالایی برخوردار باشد. داخل گلخانه خصوصاً در فصول گرم سال می بایست خنک نگاه داشته شود و هیچ گونه تبادل گرمایی با محیط بیرون نداشته باشد.

هیدروپونیک یا آب کشت

سیستم کاشت هیدروپونیک یا آب کشت، یک روش فوق خلاقانه برای کشت طیف وسیعی از گیاهان و میوه ها است که نیاز به خاک و کود ندارد و مواد مغذی لازم، از طریق جریان سیال به گیاهان خواهد رسید. میزان مصرف آب در این روش بسیار پایین است؛ لذا به عنوان یک استراتژی خوب در استان های کویری و کم آب می توان ساخت سوله به روش هیدروپونیک را در دستور کار قرار داد. کشت هیدروپونیک در واقع کشت بدون خاک و مبتنی بر جریان آب است که حتی در فضای باز نیز می توان آن را به انجام رساند؛ هر چند تمرکز این نوع از کشاورزی در داخل سوله کارگاهی، عملاً بهره وری کار را بالا خواهد برد.

 ایروپونیک یا هوا کشت

همانند روش قبل، روش ایروپونیک نیز بی نیاز از خاک بوده و ریشه های معلق در هوا، مواد و املاح و رطوبت لازم را از این طریق دریافت خواهند نمود. این سازه در این حالت، می بایست امکان رشد ریشه آزاد گیاهان به پایین و تا حدودی امکان رشد ساقه گیاه به بالا را فراهم نماید.

عوامل مؤثر در هزینه راه اندازی 

عوامل زیادی بر احداث سوله گلخانه دخیل هستند و هر یک به نوعی بر قیمت ساخت سوله، تأثیر می گذارند. مهم ترین عامل که می توان به آن اشاره نمود، سطح بهره برداری است که با نظر کارفرما تعیین می شود. برای شروع معمولاً سطوح محدودتری توصیه می شود و پس از جا افتادن در کار و آشنایی با ملزومات کار گلخانه داری، می توان اقدام به گسترش ابعاد بهره برداری نمود. بر همین اساس است که معمولاً توصیه می شود مساحت زمین را تا 5/1 الی 2 برابر بزرگتر از سطح زیر کشت کنونی در گلخانه انتخاب نمایید تا امکان توسعه زمین و گسترش تولید فراهم باشد

نوع سیستم کشت نیز بر هزینه ها اثر دارد؛ بسته به اینکه کشت خاکی معمولی مورد استفاده قرار گیرد، یا به سمت کشت های مدرن هیدروپونیک یا ایروپونیک حرکت شود، هزینه ها متفاوت خواهد بود. بسترسازی لازم برای کشت هر نوع محصول نیز متفاوت است که باید به آن توجه داشت؛ به عنوان مثال در تولید قارچ نیاز به بستری با نام «کمپوست» وجود دارد که برای پرورش قارچ ضروری است و با هیچ ماده دیگری قابل جایگزینی نمی باشد. گروه فعال در عرصه سوله سازی می بایست به نکات زیادی توجه داشته باشند تا نه تنها هزینه اولیه ساخت سوله کاهش یابد، بلکه در آینده نیز نیاز به تغییرات هزینه بر به وجود نیاید.