بررسی ها نشان می دهد که مراحل نصب اسکلت فلزی یکی از شیوه های اجرای استراکچر های مسکونی یا صنعتی است که در میان فعالان در عرصه ساخت و ساز، هوادارن فراوانی نیز دارد. این حجم از استقبال البته بی جهت نیست و تکیه بر نقش بی نظیر فولاد در اسکلت فلزی دارد. چنانچه بخواهیم از خواص بی نظیر این نوع اسکلت سخن بگوییم، قطعاً این مقاله فضای کافی برای این موضوع را نخواهد داشت. لذا به ذکر اجمالی چند مورد از مهم ترین ویژگی های مثبت اسکلت فولادی اشاره می کنیم. ساخت آسان اجزا در کارخانه باعث می شود که اتلاف متریال بر سر پروژه عملاً معنای خود را از دست بدهد. سرعت نصب اسکلت فلزی بالا باعث کاهش هزینه های نصب و بالا رفتن سرعت پیشروی پروژه خواهد شد. وزن نهایی سازه اسکلت فلزی در حد مطلوبی کنترل می شود و در عین حال، مقاومت بالایی در برابر انواع نیروها از خود نشان می دهد.
مزایایی که فقط به هنگام نصب درک می شوند!
اما نکات حرفه ای تری هم وجود دارد که در نصب اسکلت فلزی خودنمایی می کنند. امکان تعیین دقیق وزن یک ساختمان وجود ندارد و از همین رو، وزن تقریبی سازه در هر متر مربع از زیر بنا را به عنوان شاخص مورد ارزیابی قرار می دهند. استفاده از فولاد در ساخت استراکچر بنا آن قدر مؤثر است که میانگین وزن سازه را در وضعیت به مراتب خوبی (گاه تا نزدیک به نصف میانگین وزنی سازه بتنی) نگاه می دارد که بسیار حائز ارزش است. موضوع فنی دیگر که قصد اشاره به آن را داریم و تنها با مقایسه نصب اسکلت فلزی با سایر اسکلت ها قابل لمس است، کاهش فضای اشغال شده می باشد. کلیه اجزای استراکچر فلزی اعم از ستون ها و تیرها، در نهایت فضای کمتری اشغال می کنند و این موضوع از منظر معماری بسیار مهم است؛ زیر با کاهش چشمگیر فضای مرده در ساختمان، سطح قابل بهره برداری از بنا به طرز چشمگیری افزایش خواهد یافت.
نکات مهم برای نصب
هر پروژه از ترکیب چند گام متوالی تشکیل شده است که می بایست با رعایت یک زمان بندی مشخص و از پیش تعیین شده، به اجرا گذاشته شوند. بدیهی است کوچکترین خطا در ترتیب یا توالی انجام فرآیندها یا کمترین تخطی از زمان بندی تعیین شده، می تواند منجر به بروز اشکالات عدیده ای در پروژه گردد. در این بین تفاوت چندانی ندارد که سازه مذکور متعلق به ساختمان مسکونی یا یک سوله صنعتی باشد؛ تقریباً 80 درصد از مراحل نصب اسکلت فلزی مشترک می باشد و در هر سازه ای تکرار می گردد. با این حال توجه به جزئیات متمایز کننده از ضرورت بالایی برخوردار است. در ادامه قصد داریم که به تفکیک، در خصوص اسکلت فولادی ساختمان و سوله، مراحل کار را شرح دهیم. لذا پیشنهاد می کنیم تا انتها با این مقاله همراه باشید.
مراحل نصب اسکلت فلزی در ساختمان
1- آرماتوربندی و اجرای فونداسیون
پروژه ساختمان سازی عمدتاً با گودبرداری آغاز می گردد که اهداف مشخصی از جمله دستیابی به خاک بهینه و سخت تر، تأمین پارکینگ خودروها و پاره ای از موارد دیگر را محقق می سازد. البته رعایت اصول ایمنی و استفاده از مهار برای دیواره های جانبی خصوصاً در گودبرداری های بالاتر از 120 سانتیمتر، به شدت الزامی می باشد. سپس نوبت به احداث فونداسیون می رسد که مهم ترین بخش یک ساختمان محسوب می شود. ترکیب متعادل بتن و میلگرد که به بتن آرمه یا مسلح معروف است، باعث دست یابی به بالاترین سطح از استحکام در پی ساختمان خواهد شد. شاید برخی این مرحله را به طور مستقیم از مراحل نصب اسکلت فلزی به حساب نیاورند، اما واقعیت این است که موفقیت در تمام مراحل بعدی در گرو اجرای صحیح این مرحله هستند.
2- تعبیه صفحه ستون ها و بولت
همزمان با پیشروی مرحله فونداسیون، کار استقرار بولت ها و نصب صفحه ستون ها بر روی بتن انجام می شود. این کار باید با دقت و ظرافت خاص و الزاماً تحت نظارت مستقیم مهندسین ناظر صورت پذیرد. بدیهی است تراز بودن صفحه ستون ها، قرار گیری صحیح آنها بر روی بولت ها و چسبندگی خوب صفحات با فونداسیون، از اهمیت بنیادین در سایر مراحل نصب اسکلت فلزی برخوردار هستند.
3- کار گذاشتن ستون های اسکلت فلزی
سر و صدای جرثقیل که از دور به گوش می رسد، حکایت از اجرای اسکلت فلزی دارد؛ یک روز سخت و البته مهم از مراحل نصب اسکلت فلزی که نیازمند دقت بسیار زیاد می باشد. ستون ها به ترتیب از زمین بلند شده و پس عمود شدن، بر روی صفحات قرار می گیرند. اتصال محکم هر ستون به صفحه ستون مربوطه را یک اتصال گیردار می نامند که لازم است اما کافی نیست؛ به دلیل ارتفاع ستون ها و آسیب پذیری آنها، بلافاصله از بادبندها یا سایر مهاربندها استفاده می شود.
4- سوار کردن تیرها بر روی سر ستون ها
پس از آنکه نصب ستون ها در محل مربوطه و انجام استحکامات لازم صورت گرفت، بحث اتصال تیرها به ستون ها مطرح می شود که انواع مختلفی دارد. از گذشته تا به امروز، روش های مختلفی برای اتصال تیرها به ستون ها مورد استفاده قرار گرفته است که قصد ورود تخصصی به این مبحث را در اینجا نداریم. فقط به ذکر این نکته بسنده می کنیم سه نوع اتصال «ساده یا مفصلی» ، «نیمه صُلب» و «صُلب» وجود دارد که هر کدام مزایا و محدودیت های خاص خود را دارند و در جاهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرند.
5- نصب بادبندها و مهارهای لازم
ساختمان بنایی است که نسبت به نیروهای جانبی و تکانه ها نیاز به استحکام دارد و مهم ترین منابع ایجاد این نیروها، باد و زلزله هستند. چنانچه ساختمان نسبت به این نیروها ایمن سازی نشود، امکان تخریب بسیار زیاد خواهد بود. مبحث بادبندها مبحث بسیار مهمی است که نیازمند یک مقاله تخصصی مجزا می باشد. بادبندهای ضربدری، K شکل و V شکل، از معروف ترین انواع بادبند محسوب می شوند که کاربرد گسترده ای در مراحل نصب اسکلت فلزی دارند.
مراحل نصب اسکلت فلزی در سوله
همان طور که قبلا عنوان شد، فرق چندانی میان ساختمان و سوله نیست؛ لذا عمده مراحل نصب اسکلت فلزی سوله با ساختمان مشترک است که از ذکر توضیحات اضافی اجتناب خواهیم نمود. هدف از این بخش، تمرکز بر بخش هایی است که تنها در اجرای استراکچر فلزی سوله به آن بر خواهیم خورد.
1- آرماتوربندی و اجرای فونداسیون
گود برداری در فونداسیون سوله ، نمود بسیار کمتری پیدا می کند و معمولاً، کار با تسطیح و زیرسازی مختصری به انجام می رسد. فونداسیون سوله با بتن مسلح (آرمه) و با استفاده از میلگرد با ضخامت مشخص اجرا می شود. حدود دو هفته به بتن باید استراحت داد و پس از آن می توان نصب اسکلت فلزی را آغاز نمود.
2- جایگذاری صفحه ستون ها و درج بولت ها
دقیقاً همانند ساختمان، محل قرار گیری بولتها، میزان نفوذ آنها در بتن و محل نصب صفحه ستون ها باید مطابق با نقشه انجام پذیرد. کوچکترین اشکال در این مرحله، بر افراشتن ستون ها را دچار اختلال خواهد نمود.
3- استقرار ستون ها بر روی صفحه ستون
ستون ها یکی پس از دیگری با جرثقیل بلند شده و به کمک اتصالات پیچ و مهره ای مناسب، بر روی صفحه ستون ها سوار می شوند. ستون ها به دلیل ارتفاع زیاد بسیار آسیب پذیر هستند و لذا باید سریعاً مهار بندی شوند.
4- درج بادبند ها و مهاربندهای موقت و دائم
مهاربندها و بادبندهای متعدد که می توانند موقت یا حتی دائمی باشند، استحکام و پا برجا ماندن ستون ها را تضمین می کنند.
5- مونتاژ دو پارت رفتر در محل
از این مرحله به بعد فقط مختص پروژه نصب سوله است و در ساختمان، مشابهی ندارد. به دلیل دهانه زیاد سوله و عدم وجود ستون میانی و نیز به علت خنثی کردن بار برف و باران، سقف سوله به صورت شیبدار ساخته می شود. این کار به کمک قطعاتی موسوم به رفتر صورت می گیرد. هر رفتر از دو قطعه مجزا تشکیل شده که هر کدام یک تیر مستقل محسوب می شوند. ارسال این قطعات به محل نصب همواره به صورت مجزا صورت می پذیرد؛ لذا مونتاژ اولیه دو قطعه هر رفتر به یکدیگر در پای پروژه و روی زمین، به کمک اتصالات پیچ و مهره انجام خواهد شد.
6- بالا کشیدن رفترها به نوبت
یکی از مهم ترین مراحل نصب اسکلت فلزی سوله، بلند کردن رفترها و قرار دادن آنها بر روی سر ستون ها می باشد. این مرحله باید با دقت بسیار زیادی باید انجام بگیرد. هر گونه عجله در انجام این کار، باعث بروز آسیب جدی در رفتر ها می شود و صلابت و استحکام استراکچر سقف سوله را به خطر می اندازد.
7- افزودن اتصالات و استحکامات تکمیلی
پس از نصب رفترها، هنوز نمی توان استحکام قابل قبولی از اسکلت انتظار داشت. مهاربندهای متعددی نظیر استرات، لاپه و پرلین طراحی شده اند تا با نقش آفرینی به موقع آنها در مراحل نصب اسکلت فلزی، مقاومت بالایی برای اسکلت سوله فراهم آید.
8- پوشش سقف سوله و دیوارها
مراحل نصب اسکلت فلزی تا اینجا به اتمام رسیده است و بسیاری از قراردادها به گونه ای منعقد می شوند که تعهد شرکت سوله سازی تا همین جا به اتمام می رسد. اما در صورت تمایل مشتری، پوشش دیوارها و سقف سوله نیز به کمک متریال مختلف نظیر ساندویچ پانل در دستور کار قرار خواهد گرفت تا رسماً مراحل نصب اسکلت فلزی به اتمام رسیده، کلید سوله تحویل مالک گردد.
نکات کلیدی در خصوص نصب اسکلت
- فراموش نکنید که یک فونداسیون بد، همه چیز را خراب خواهد کرد! پس اجرای نقشه فونداسیون را جدی بگیرید.
- چنانچه سازنده سوله شخصاً اجرای فونداسیون را نیز بر عهده بگیرد، تداخل ها به حداقل خواهد رسید.
- بارگیری قطعات سوله و حمل آنها به سمت محل نصب، می بایست با دقت بالا و وسواس خاصی صورت پذیرد.
- مادامی که از تأمین ایمنی لازم در محل پیاده سازی پروژه مطمئن نشده اید، اجازه کار به اکیپ نصب نباید داد.
- هر چند مراحل نصب اسکلت فلزی از سرعت بالایی برخوردار است، دقت در اجرا را نباید فدای سرعت نمود.
کلام آخر
در این مقاله تلاش شد تا گزارشی مختصر و سریع از اسکلت فلزی و مراحل نصب آن ارائه شود. اسکلت فلزی در ساختمان یا در سوله صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد تا با کمترین وزن تمام شده، بالاترین استحکام ممکن را تأمین نماید. بانک سوله ایران با چند دهه سابقه درخشان در امر ساخت و نصب سوله، همواره همراهی معتمد و مشاوری امین در امر سوله سازی برای کارفرمایان مشاغل مختلف صنعتی و تولیدی بوده است.
