از زمانی که بشر فلز را شناخت و به ساخت وسایل و ابزارهای فلزی روی آورد، زندگی رنگ تازه ای به خود گرفت، ساخت اسکلت فلزی نیز یکی از بارزترین و پر کاربرد ترین مصادیق نقش آفرینی فلز در زندگی و کار در روزگار کنونی است که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت و جنبه های مختلف این سازه ارزشمند را با دقت و وسواس بالایی بررسی خواهیم کرد. مدت ها قبل از آنکه ساخت اسکلت فلزی مطرح شود، نخستین کاربرد فلز در زندگی بشر به تولید وسایل ساده نظیر قاشق و ظروف بر می گردد که نشانه های زیادی دال بر وجود آنها، از هزاران سال قبل به دست آمده است.
اما مصادیق فنی تر از کاربرد فلز در زندگی بشر، به ساخت وسایلی برای شکار و دفاع از خویشتن باز می گردد؛ سلاح های نوک تیز و مرگبار فلزی، برای اولین بار به هدف شکار حیوانات برای تأمین غذا و نیز به مقصود نبرد با بیگانگان و دشمنان به کار گرفته شده اند و تا همین امروز نیز روند رشد و توسعه این سلاح ها و ابزارها، به هیچ عنوان متوقف نشده است. این اقدامات را به جرأت می بایست مقدمه ای جدی بر رواج اسکلت فلزی در جوامع بشری دانست. بانک سوله ایران، با سبقه درخشان در زمینه ساخت و فروش فوری سوله در انواع و ابعاد گوناگون از یک سو و پیشینه درخشان در اجرای اسکلت فلزی ساختمان، شما را به خواندن این مقاله دعوت می نماید.
اسکلت فلزی نخستین بار به منظور ساخت پل ها و تولید کشتی های غول پیکر در دستور کار صنعت قرار گرفت.
موارد اولیه ساخت اسکلت فلزی در تاریخ بشری
همزمان با پیشرفت دانش فنی بشر در ساخت این سازه فلزی و آلیاژی نیز کم کم مورد توجه قرار گرفت و شاید اولین کاربرد آن را بتوان در ساخت انواع مختلف پل ها دید که معمولاً در دهانه های متوسط یا بزرگ، بر روی رودخانه ها و مسیل ها ساخته می شدند تا کار عبور و مرور مردم و حمل بار با سهولت بیشتری اتفاق بیفتد. پل های قوسی و پل های معلق را می توان از جمله مهم ترین پل های پر کاربرد گذشته و حال قلمداد نمود که هر چند اوایل با مصالح اولیه نظیر سنگ و چوب ساخته می شدند، خیلی زود با کمک گرفتن از اسکلت فلزی به رشد و توسعه مضاعفی رسیدند. پس از استفاده از فلز در ساخت و تجهیز پل ها و به موازات رشد کشتی رانی در سراسر جهان، شکل و شمایل صنعت کشتی سازی نیز به تدریج تغییر یافت و از روش های ساخت سنتی خود فاصله زیادی گرفت. ساخت اسکلت فلزی با هدف تأمین نیازهای صنایع کشتی سازی، مورد دیگری از کاربردهای نخستین این نوع اسکلت در صنایع بزرگ به شمار می آید که تحول بزرگی در زمان خود به حساب می آمد. مسیر طولانی و پر فراز و نشیبی پیموده شد تا استفاده بی قید و شرط از اسکلت فلزی در ساخت ساختمان ها به شکل امروزی در دستور کار قرار گیرد.
آیا می دانستید ساخت اسکلت فلزی به شکل نوین که امروزه کاربرد دارد، به اوایل قرن بیستم میلادی بر می گردد؟
کاربردهای اسکلت فلزی چیست؟
در خصوص کاربردهای اولیه ای که بشر با اسکلت فلزی به آنها جامه عمل پوشاند، ساخت پل و کشتی سازی بود که در بالا به آنها اشاره شد. زین پس هر کجا سخن از ساخت اسکلت فلزی به میان آمد، کلیه توضیحات صرفاً متمرکز بر ساختمان ها و سازه های ساختمانی دنبال می شود. اسکلت ساختمان را می توان به دو صورت بتنی و فلزی ساخت که هر کدام ویژگی ها و مشخصات منحصر به خود را دارا هستند. اسکلت بتنی که با کمک بتن آرمه یا مسلح (ترکیب بتن و میلگرد) ایجاد می شود که رقیب اصلی استراکچر فلزی محسوب می شود و ساخت آن به زمان نسبتاً زیاد و وقفه های متوالی نیازمند است.
در واقع با اجرای هر مرحله از اسکلت بتنی، می بایست وقفه ایجاد نمود تا بتن به اصطلاح خود را بگیرد و بعد بتوان مراحل ساخت را دنبال نمود. اما ساخت این سازه از این قاعده مستثنی است و کار احداث آن با سرعت بالاتری پیش خواهد رفت. این موضوع هم در ساختمان سازی و هم در صنعت سوله سازی حائز اهمیت بالایی می باشد. علت اصلی این امر آن است مقاطع مورد استفاده در پروژه نظیر تیرآهن هاش (بال پهن) یا تیر آهن لانه زنبوری و …، مقاطعی آماده هستند که کار ساخت آنها در کارخانه انجام گرفته و صرفاً پیاده سازی آن برای محل پروژه باقی می ماند؛ همین امر باعث بالا رفتن سرعت در پیاده سازی و اجرای اسکلت فلزی خواهد شد. اتصالات قطعات به کار رفته در این سازه فلزی به دو صورت «پیچ و مهره» و «جوشکاری» است که معمولاً در عمل، ترکیب این دو اتصال به معرض اجرا گذاشته می شود.
عمده اتصالات به کار رفته در ساخت ، به دو صورت اتصال پیچ و مهره ای و اتصال جوشی برقرار می شود.
نقاط قوت ساخت اسکلت فلزی کدامند؟
اسکلت فلزی دارای نقاط قوت و وجه تمایزهای زیادی است که سازندگان می توانند بر آنها تکیه کنند. پاره ای از مهم ترین این موارد بدین شرح هستند:
- بهره گیری از مقاطع تعریف شده استاندارد و آماده در بازار
- سرعت نصب بالای ساخت اسکلت فلزی و پیاده سازی آسان در محل نصب
- مقاومت بالا در برابر زلزله و لرزش و نیروهای جانبی
- قابلیت ارتجاعی مطلوب و مقاوم در برابر تنش های بالا
- تنش تسلیم بالا و بروز تأخیر به هنگام تخریب (هشدار تخلیه به ساکنین)
- ابعاد کمتر المان ها (تیر، ستون و …) و در نتیجه کاهش میزان فضای مرده ساختمان
- امکان تعمیر و عیب یابی موضعی بدون نیاز به تخریب عمده در سازه
آیا در ساخت نقطه ضعف هم وجود دارد؟
معمولاً هیچ سازه ای خالی از عیب نیست و این موضوع در مورد اسکلت فلزی نیز صادق است. هر چند مزایای سازه های فولادی آنقدر غالب هست که تغییری در نگاه سازندگان ایجاد نخواهد شد، لکن توجه به اندک نقاط ضعف این سازه ها نیز می تواند بسیار مفید ارزیابی گردد. در ادامه به بخشی از ضعف های اسکلت فلزی اشاره خواهیم کرد که علاوه بر ساختمان، در خصوص اسکلت فلزی سوله نیز مصداق می یابد:
- آسیب پذیری نسبی در برابر زنگ زدن و خوردگی که نسبت مستقیم با درصد رطوبت هوا دارد.
- خطر بروز کمانش در قطعات (به دلیل بالا بودن نسبت طول به سطح مقطع)
- افت نسبی مقاومت اسکلت فلزی در دماهای بالا (بالاتر از 500 درجه)
- امکان بروز آسیب به سازه از محل انجام جوشکاری های خطی در گذر زمان
معایب ساخت اسکلت فلزی در برابر مزایای سرشار این سازه، قابل اغماض و چشم پوشی می باشد.
البته ذکر این نکته لازم است که این موارد نقص عمدتاً به ندرت بروز و ظهور پیدا می کنند؛ لذا با حفظ شرایط نگهداری استاندارد و فراهم آوردن محیط بهینه برای سازه، می توان احتمال بروز آنها را به صفر رساند.
سابقه اسکلت فلزی در ایران
تاریخچه ساخت ساختمان ها با کمک اسکلت فلزی در ایران، به بیش از یک قرن پیش باز می گردد که عمده آنها در تهران مستقر شده اند. در واقع علت این امر، تمرکز حکومت در پایتخت و وجود امکانات بهینه برای ساخت و ساز در تهران بوده است. برای ساخت ابتدا بیشتر با هدف ساخت عمارت های مجلل در دستور کار قرار گرفت؛ اما پس از آن شاهد ساخت مجتمع های تجاری و اداری نیز بوده ایم. نخستین مورد ساخت اسکلت فلزی در تهران به ساختمان «شمس العماره» باز می گردد که کار ساخت آن از سال 1282 آغاز شد و قریب به دو سال به طول انجامید.
این ساختمان دارای هفت طبقه بود که در نوع خود مرتفع ترین سازه زمان خود در سراسر کشور به شمار می آمد. این روال ساخت و ساز ساختمان های مرتفع از آن زمان ادامه یافت و بعدها، ساختمان پلاسکو تهران در 16 طبقه (1341 شمسی) و ساختمان آلومینیوم در 13 طبقه (1343 شمسی) نیز به جمع بناهای مهم مبتنی بر ساخت اسکلت فلزی در کشور ملحق شدند.
اسکلت فلزی به روایت بانک سوله ایران
اسکلت فلزی را به جرأت باید یکی از مهم ترین المان ها در طراحی شهری و صنعتی دانست که نقشی پررنگ و غیر قابل انکار در فضاسازی ایفا می کنند. امروزه در هر نقطه از کشور چه در بافت مسکونی و چه در بافت صنعتی، می توان ساخت این سازه را در ابعاد و اندازه های مختلف و با اهداف و کاربری های متفاوت، مشاهده نمود. اسکلت فلزی ساختمان با هدف احداث واحدهای مسکونی، اداری و یا تجاری، بسیار مورد توجه قرار می گیرد و به دلیل سرعت بالایی که در اجرا دارد، مزیت رقابتی خوبی نسبت به سازه رقیب، یعنی اسکلت بتنی، دارا می باشد.
در بخش صنعت هم نیاز به فضای تولید برای مشاغل مختلف صنعتی توسط ساخت سوله پاسخ داده می شود که با مشخصات اصلی عرض دهانه، ارتفاع و طول سوله قابل معرفی است. بانک سوله ایران با سه دهه سابقه در امر ساخت و تجهیز سوله، آمادگی همکاری با صنعتگران و مدیران صنعتی از سراسر کشور را دارد. معرفی سوله دست دوم یا پیش ساخته به بازار، از ابتکارات این شرکت است که با کاهش هزینه تمام شده (تا حدود 30 درصد) و کاهش زمان اجرای پروژه به طور قابل توجه، خدمتی نوین و ارزنده به صاحبان مشاغل محسوب می گردد. قریب به 120 هزار متر مربه سوله آماده تحویل در انبارهای شرکت وجود دارد که به محض ثبت سفارش، قابل بارگیری به مقصد محل نصب خواهند بود.
